අනුබුදු මිහිදු හිමි ලක්දිවට වැඩමකළ පොසොන් පොහොය

වෙසක්‌ පුන් පොහෝ දින උණුසුමත් සමඟ උදාවන්නේ පොසොන් පුර පසළොස්‌වක පෝය දිනයයි. පොසොන් පුර පසළොස්වක පොහොය දින මිහිදු මහ රහතන් වහන්සේ ඇතුලු ඉට්ටිය, උත්තිය, සම්බල, භද්දසාල නම් තෙරුවන් වහන්සේලා හා සුමන සාමණේරයන්ද, පණ්ඩුක උපාසක ද ලක්දිවට වැඩම කර බුද්ධාගම ස්ථාපනය කිරීම හේතුවෙන් මෙරට ආගමික, සංස්කෘතික හා සමාජයීය වශයෙන් විශාල පෙරළියක් සිදු විය. යක්ෂ, භූත, ප්‍රේතයන් හට බියෙන් බිළිපූජා පවත්වමින්, අප්‍රාණික සුවිශල් ගස්, ගල් වලට වන්දනාමාන කල යුගයක සපැමිණි මිහිදු මහ රහතන් වහන්සේ ඇතුලු පිරිස නිර්මල බුදුදහම ලංකාදීපයෙහි ස්ථාපිත කෙරුණු  ඓතිහාසික සංධිස්ථානය සිහිකරනු වස් සෑම වසරකම පොසොන් පොහොය දින වත්පිළිවෙත් සිදුකරනු ලබයි.

ඉන්දියාවේ සිට මෙහි වැඩම කළ මිහිදු හිමි  ධර්මාශෝක රජතුමාගේ පුත්‍රයෙකි. ධර්මාශෝක රජතුමා රටවල් 9 කට ධර්ම දූතයන් පිටත්කර හැරීමේදී ශ්‍රී ලංකාවට පැමිණිය යුතු ධර්ම දූතයා තම පුත් මිහිඳු බවට තීරණය කිරීම ලක්‌වාසීන්ට කරන ලද මහත් ගෞරවයකි. අනෙකුත් ධර්ම දූතයෝ ඒ ඒ දේශවලට වහා පිටව ගිය නමුදු මිහිඳු හිමියන් ශ්‍රී ලංකාවට එසේ වැඩම කළේ නැත.

මිහිඳු හිමියෝ ධර්ම දූත මෙහෙවර පිණිස ලංකාවට පැමිණීමට පෙර මෙරට දේශපාලනය, සමාජ තත්ත්වය හා ආගමික වටාපිටාව හොඳින් නිරීක්‍ෂණය කළහ. ඒ අනුව මහලු මුටසීව රජුගෙන් පසු තරුණයකු රාජ්‍යත්වයට පත්වනතුරු මිහිඳු හිමියන්ගේ ආගමනය පමා විය. මහළු මුටසීව රජුගෙන්න පසු ඔහුගේ පුත් දෙවන පෑතිස් රජුගේ පාලන සමය තුළ ලංකාවට වැඩම කළ මිහිදු හිමියන් දේවානම්පියතිස්ස ඇතුලු පිරිසට දහම් දෙසා ධර්මාවබෝධය ලබාදුනි. චුල්ල හත්ථි පදෝපම සූත්‍රය මිහිඳු හිමියන් විසින් දේශනා කරන ලද ප්‍රථම ධර්ම දේශනාව ලෙස සැළකේ. ධර්මාවබෝධය තුලින්  බුද්ධ ධර්මය කෙරෙහි සිත නැඹුරු කරගත් තිස්ස රජු ඇතුලු රාජකීයයන් බුද්ධාගම වැලඳගැනීමත් සමගම ගම් නියම්ගම් පුරා බුදුදහම ව්‍යප්තව මිථ්‍යා දෘෂ්ටියෙන් ජනතාව ඈත්කරවමින් සුමගට යොමු කරවීමට සමත් විය.